De voor- en nadelen van rekeningrijden

Nederland maakt zich op voor de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart. Zet de televisie aan en de kans is groot dat je een televisiedebat voorgeschoteld krijgt. Ook dit jaar is het milieu weer een belangrijk speerpunt van de verkiezingen. Nederland doet er alles aan om de klimaatdoelstellingen te halen en dus moeten er maatregelen genomen worden. Een veel genoemde maatregel is de invoering van het zogenoemde ‘rekeningrijden’. Wat wordt er bedoeld met rekeningrijden? En wat zijn de voors en tegens van dit plan? Wij hebben het voor je uitgezocht!

Wat is rekeningrijden?

Betalen per gereden kilometer, dat is kort gezegd wat rekeningrijden betekent. Op deze manier wil de overheid de zogenoemde congestiekosten (=filekosten) verminderen. Dit zijn alle kosten met betrekking tot filevorming. Daarnaast moet rekeningrijden ervoor zorgen dat er minder auto’s op de weg zijn, wat weer een positief effect heeft op het milieu. Hiermee wordt de uitstoot van broeikasgassen ingeperkt. De vraag is of met de huidige corona crisis in ons achterhoofd rekeningrijden nog wel actueel is. Er is immers een kans dat werkgevers ook na de crisis thuiswerken blijven stimuleren.

Varianten van rekeningrijden

Rekeningrijden kan op veel verschillende manieren worden ingevoerd. Zo liggen er bijvoorbeeld plannen voor invoering van een ‘spitsheffing’, ‘vlaktaks’ of ‘ecotaks’. Ook liggen er plannen voor de invoering van een dynamische vorm van kilometerheffing. Hiermee worden de basisprincipes van spitsheffing, vlaktaks en ecotaks gecombineerd tot één gedifferentieerd plan. 

Spitsheffing moet ervoor zorgen dat mensen ontmoedigd worden om in de spits te reizen. Automobilisten betalen meer wanneer zij in de spits reizen, en minder wanneer zij ervoor kiezen om buiten de spits te reizen. Hier zitten wel wat haken en ogen aan, sommige mensen hebben simpelweg niet de keuze om buiten de spits te reizen vanwege werk. Daarnaast moet op één of andere manier worden gemeten wanneer mensen reizen. Dit betekent dus sowieso dat je privacygevoelige informatie moet gaan delen.

Vlaktaks is de meest simpele variant van rekeningrijden. Iedere kilometer wordt met hetzelfde bedrag belast, ongeacht waar en wanneer je die kilometer rijdt. Dit betekent logischerwijs ook dat je meer belasting gaat betalen naarmate je meer kilometers rijdt. Uit onderzoek van I&O research is gebleken dat mensen de vlaktaks de eerlijkste variant van rekeningrijden vinden.

Ecotaks is de variant waarbij autobezitters met meer vervuilende auto's ook meer moeten betalen. Volgens de Nederlanders is dit de meest efficiënte manier om de CO2 uitstoot te verminderen. Echter, niet de meest eerlijke manier. Een probleem met elektrische auto’s is dat ze op dit moment nog erg duur zijn in aanschaf. Hierdoor zullen lage inkomens extra geraakt worden door deze maatregel. Zij hebben vaak nog een oudere, meer vervuilende auto en moeten dus in verhouding meer gaan betalen per gereden kilometer. Een ander probleem met ecotaks is dat als straks steeds meer mensen elektrisch gaan rijden de inkomsten voor de staat zullen dalen. Daarom wordt er ook wel voor gepleit dat de mensen met elektrische auto’s moeten betalen per kilometer. Zij betalen nu immers geen wegenbelasting.

Voordelen rekeningrijden

Waarom wil men zo graag een kilometerheffing invoeren? Volgens de experts zijn er twee grote voordelen van rekeningrijden.

Minder files. De spitsheffing moet ervoor zorgen dat er rond de spitsuren minder verkeer op de weg is. Hierdoor zal het aantal files ook afnemen. De invoering van rekeningrijden kan het aantal files met 43 tot 68 procent verminderen, aldus het AD.

Vermindering CO2 uitstoot. Door weggebruikers te laten betalen per kilometer is de verwachting dat er minder gereden gaat worden. Alternatieven zoals het openbaar vervoer moeten goedkoper worden. Logisch gevolg hiervan is dat de CO2 uitstoot ook naar beneden gaat. Minder auto’s op de weg zorgt immers voor een lagere CO2 uitstoot.

Nadelen rekeningrijden

Naast de genoemde voordelen zijn er ook enkele nadelen van rekeningrijden te bedenken.

Privacy issues. Mensen hebben momenteel nog erg veel twijfels omtrent hun privacy bij het invoeren van rekeningrijden. Er moet op een of andere manier gemeten worden wanneer en waar iemand rijdt. Dit betekent dat er een mogelijkheid bestaat dat er een apparaat in je auto geplaatst moet gaan worden. Hier zitten de meeste Nederlanders niet op te wachten. Wat als er bijvoorbeeld automatisch een boete op je deurmat valt omdat je te hard gereden hebt? Daar zit niemand op te wachten. Oplossing hiervoor is het vooraf opstellen van duidelijke privacy regels of het vlaktaks plan waarbij het niet uitmaakt waar en wanneer je rijdt.

Forenzen die geen geschikt alternatief hebben. Uit hetzelfde onderzoek van I&O research blijkt dat er zo’n 750.000 mensen geen alternatief hebben om naar werk te kunnen. Zij zeggen dat ze per se aangewezen zijn op hun auto omdat er geen openbaar vervoer alternatief beschikbaar is. Deze mensen verwachten op basis van de huidige informatie dat zij meer moeten gaan betalen als rekeningrijden wordt ingevoerd.

De kosten wegen (nog) niet op tegen de baten. Adviesbureau Arcadis kwam met deze conclusie nadat zij in opdracht van de Minister van Financiën een onderzoek zijn gestart naar rekeningrijden. De invoerings- en uitvoeringskosten van rekeningrijden zijn op dit moment hoog. Er zal dus goed moeten gekeken worden hoe rekeningrijden zo efficiënt mogelijk ingevoerd kan worden.

Conclusie

Rekeningrijden is een zeer lastig onderwerp met voor- en nadelen. Niet voor niets dat dit thema al langer op de politieke agenda staat. Het staat vast dat de overheid iets moet doen aan het stijgende aantal files. Ook de CO2 uitstoot moet verminderd worden om de klimaatdoelstellingen te halen. Het moet echter niet ten koste gaan van de belastinginkomsten en privacy van de burger. Wat vinden jullie? Moet rekeningrijden wel of niet ingevoerd worden en waarom? Wij lezen graag jullie mening.